Szabla - broń powstała w starożytności na wschodzie. Zajmuje ważne miejsce w dziejach oręża. W pewnych formach egzystuje do dzisiaj, jako broń paradna. Wciągu wieków w wielu krajach wykształciło się bardzo dużo typów i odmian szabel. Broń tę charakteryzuje głownia jednosieczna, mniej lub bardziej zakrzywiona, oraz rękojeść z uchwytem pochylonym do przodu, mniej lub bardziej rozbudowanym jelcem, czasem bez jelca. Broń ta jest przystosowana do cięcia, którego istota polega nie narąbaniu, ile na płataniu cięciem przeciąganym, co właśnie umożliwia krzywizna głowni. Dobrze wykutą i wyważoną szablą można było przeciąć taką ochronę, wobec której bezsilny byłby miecz tej samej co szabla wagi i z tą samą siłą poprowadzony. Broń sieczna z krzywą głownią stosowana była już w Egipcie i Asyrii, ale właściwych narodzin szabli szukać trzeba w głębi Azji, wśród tureckich i mongolskich plemion koczowniczych. Do Europy szable wprowadzili Awarowie.
Istnieją szable jednorodne warstwowo, stylistycznie i funkcjonalnie, często jednak trafiają się szable składane z części niejednorodnych- stare, wypróbowane głownie dostały zwykle nowe oprawy.

CZĘŚCI SZABLI
Rodzaje szabel:
1. Augustówka – bojowa szabla polska, z rękojeścią zamkniętą lub karabelową. Mająca głownie opatrzoną rytowanym lub trawionym monogramem Augusta II.

2. Karabela – szabla z charakterystyczną rękojeścią otwartą, której głowica ma kształt uproszczonego profilu głowy orła. Dziób ptasiej głowicy dawał znakomite oparcie dla małego palca dłoni. Wykształciły się dwa rodzaje tej szabli: bojowa i paradna. Karabele bojowe miały głownie produkowane w Syrii lub innych krajach zachodnich Europy. Rękojeść sporządzano z ciemnego roku lub drewna orzechowego, w okuciu żelaznym lub mosiężnym z bardzo skromną dekoracją. Karabele paradne(kostiumowe) mają niejednorodne głownie ze stali damasceńskiej. Ozdabiane nabijanymi złotem kartuszami, ornamentami roślinnymi lub napisami. Posiadały rękojeść z kości słoniowej, z płytek półszlachetnego kamienia, okuwane srebrem, nawet złotem. Pod koniec XVII wieku karabela, zwłaszcza paradna, rozpowszechniła się w Polsce a nawet stała się istotnym elementem stroju szlacheckiego. Jej skromniejszej odmiany chętnie używano jako broni bojowej. Powszechnie wyrabiano karabele zwłaszcza we wschodnich miastach Rzeczypospolitej(Lwów). Na początku składano je z importowanych części (głownie rękojeści i okucia pochew), z biegiem czasu wszystkie elementy zaczęto wytwarzać na miejscu.

3. Kilidż – najbardziej typowa szabla turecka z okresu imperium osmańskiego. Powstała nie wcześniej niż w XVII w., jednak wywodzi się z tradycyjnych form tej broni na Wschodzie, występujących tam już w XV wieku a nawet wcześniej. Kilidż rozpowszechnił się we wszystkich krajach pod panowaniem osmańskim w różnych odmianach: bojowej i paradnej dla jeźdźców (z dłuższą głownią) i dla pieszych (z krótszą głownia). Szabla ta ma najczęściej głownie ze stali damasceńskiej. Typowa głownia do połowy długości jest prosta ,a potem odgina się łukiem w tył i zwężą, a na końcu rozszerza się w obosieczne pióro. Posiada zazwyczaj bogatą dekoracje :nabijane złotem ornamenty, napisy daty.

4. Mulatka - staropolska nazwa szabli pochodzenia mołdawskiego (multańskiego). Chyba maltańskiego MM.

5. Nimsza – szabla arabska, używana głównie w Maroku, o lekko zakrzywionej głowni, ze sztychem w „karpi język”. Rękojeść nimszy wykonana była z kawałka rogu bydlęcego, baraniego lub nosorożcowego, rzadziej z twardego drewna. Była cylindryczna lub czworo ścienna w uchwycie. Posiadała wydatną, wychyloną ku przodowi głownię, w kształcie stylizowanej lwiej głowy, której podbródek był oparciem dla małego palca. Od nasady jelca zwisają łukowato dwa mniejsze kabłąki przypominające „oślą podkowę” rapiera. Rozbudowany jelec nimszy był inspirowany gardami niektórych rapierów europy XVI w.. Był on wykonany z żelaza lub mosiądzu, niekiedy inkrustowany złotem.

6. Ordynka, czeczuga, smyczek, szabla ormiańska – odmiana szabli pochodzenia tatarskiego, mająca rękojeść otwartą, głowicę nachyloną lekko ku przodowi, z kapturkiem w formie naparstka. Posiadała krótki krzyżowy jelec z wąsami, trzon obłożony jaszczurem. Głownie lekko krzywą, zakończoną niekiedy wąskim, sztywnym sztychem do kłucia.

7. Pala – rodzaj szabli tureckiej z okresu imperium osmańskiego. Charakteryzuje się krótką, mocno zakrzywioną głownią z szerokim piórem. Robiona była z reguły ze stali damasceńskiej, posiadał rękojeść rogową. Służyła wyłącznie formacją pieszym, zwłaszcza janczarom, była świetna do walki w zwarciu.

8. Saif – ogólny termin określający szablę w świecie arabskim, ale także charakterystyczny typ szabli arabskiej. Zbliżony do marokańskiej nimszy. Posiadała głownie niezbyt długą (65 cm.), zakrzywioną, z szerokim piórem i dwoma strudzinami przy tylcu. Posiadała charakterystyczną rękojeść z roku lub kości słoniowej, lekko nachyloną do przodu. Posiadała wydatną głowicę w kształcie lwiej głowy. Kość słoniową nabijano zazwyczaj mosiężnymi guzami. Jelec był esowaty, kabłąk biegnący ku głowicy oraz tylnie ramie wygięte w dół.

9. Szabla husarska Polska - oryginalny typ szabli bojowej o rękojeści zamkniętej. Wytwarzany w Polsce w 2 połowie XVII w. Łączący pewne cechy szabel obcych, zwłaszcza węgierskich i zachodnioeuropejskich. Szabla ta zwana też była pałaszem krzywym lub pałaszem pochyłym, bądź pałaszem husarskim, niekiedy zaś, od koloru skóry na trzonie i pochwie szablą czarną. Typowa szabla ma wąsaty jelec , którego przednie ramię załamuje się, tworząc kabłąk zaokrąglony u góry, dochodzący do głowicy, ale nie łączący się z nią. Do wewnętrznego wąsa przymocowany jest paluch – rodzaj pierścienia dostosowany do oparcia kciuka. Szczegół ten stanowi zapożyczenia z szabel zachodnich. Jelec sporządzono ze stali- pokrywając go niekiedy mosiężną lub srebrną blachą. Posiadała ona drewniany trzon rękojeści , o przekroju owalnym, z otworem na wprowadzenie trzpienia głowni. Zwężą się on w kierunku głowicy. Obciągnięty był skórą, jaszczurem, rzadziej tkaniną dla silniejszego uchwytu. Gdy pozostawał w drewnie nacinano na nim ornament, w skórze często owijano go splecionym drutem lub metalową taśmą. Głownia trzonu ma kształt migdała, kapturek zaś kryje głowicę, przymocowany jest do trzonu gwoździem. Szabla ta posiadała zwykle warkocz, zachodzący na grzbiet trzonu. Czasami dodawano w jelcu obłąki, niekiedy rozbudowywano dodając poziomą tarczkę lub półtarczkę. Typowa głownia tej szabli jest lekko zakrzywiona, ma mało wydatne pióro, płazy gładkie lub ciągnięte w szerokie zbocza, czasem e liczniejsze bruzdy. Pochwa szabli husarskiej jest z reguły drewniana obciągnięta czernioną skórą. Z trzema lub czterema okuciami, dekorowanymi odpowiednio do oprawy rękojeści. Szabla ta odznaczała się niebywałymi zaletami bojowymi. Można było nią wykonywać cięcia zamachowe z ramienia albo uderzenia przeciągane lub odbijane.

10. Szabla mamelucka – pierwotnie szabla egipskich Mameluków, o typie szabel tureckich- kilidż lub pala. Przyjęta była przez oficerów armii Bonapartego w Egipcie i używana przez nich w okresie pierwszego cesarstwa, spotykana była również w Polsce wśród oficerów wojsk Księstwa warszawskiego.

11. Szabla węgiersko-polska – wykształcona w XV w. Na Węgrzech, a następnie przyjęta z niewielkimi zmianami i szeroko rozpowszechniona w Polsce, używana przez cały XVI i część XVII w. Zarówno do boju jak i do parady. Ma zazwyczaj głowinie ciężką, lekko zakrzywioną, szeroką, płaską lub przy tylcu ciągnioną w bruzdy. Posiada wydatne pióro, otwartą rękojeść, trzon lekko nachylony obciągnięty skórą. Głowicę naparstkową lub w formie płaskiej, migdałowej tarczki. Prosty jelec, krzyżowy, o długich ramionach. Pochwa szabli jest szeroka, prosto ścięta przy trzewiku i poszyta czarną lub brązową skórą. Okuta żelazem lub mosiądzem, ornamentami rytymi lub wycinanymi, czasem ażurowo o prymitywnym jakby ludowym kształcie.

12. Szamszir, simiterra(łać.) cimeterre(franc) scimitar(ang) – najbardziej oryginalna i najcenniejsza szabla perska. Perskie słowo szamszir oznacza lwi ogon. Istotnie głownia tej broni ma bardzo charakterystyczną śmiało zarysowaną krzywiznę przypominającą układ ogona lwa, królewskiego zwierzęcia, należącego do heraldyki dawnego państwa perskiego. Głownia ta biegnie najpierw prosto w linii rękojeści, potem jednak łukiem odgina się do tyłu, tworząc doskonały do cięcia przeciąganego. Wytwarzana jest z reguły ze stali damasceńskiej, jest doskonale wyważona, co stanowi jej wielką zaletę. Głownia szamsziru jest zazwyczaj wąska dość gruba i ciężka przez cały swój ciąg niemal równej szerokości, przy końcu zwężająca się do sztychu. Tylec jest lekko zaokrąglony, płazy gładkie, bardzo rzadko żłobione, nie dekorowane. Z wyjątkiem skromnych, zawsze elegancką kaligrafią sporządzonych napisów oraz sygnatur miecznika. Najważniejszą ozdobą głowni stanowi odpowiednio wywołany wzór damastu. Rękojeść typowej szabli szamszir odznacza się również wytworną prostotą. Trzon rękojeści tworzą dwie zaokrąglone okładziny z kości słoniowej, rogu, najczęściej zaś z kości morsowej. Uchwyt jest wąski i krótki z lekka zwęża się w kierunku głowicy, która zagięta jest pod kątem prostym i zaopatrzona w stalowy kapturek w kształcie naparstka. Jelec jest krzyżowy, z reguły ze stali, jest gładki lub nabijany w ozdobne ornamenty ze złota lub srebra. W części środkowej szeroki, o ramionach prostych, cienkich, zakończonych guzkami.

13. Szaszka – typowa szabla większości plemion kaukaskich, przyjęta takrze przez kozaków oraz inne formacje carskiej armii, używana następnie w Armii Czerwonej , przejściowo stanowiła wyposażenie niektórych odziałów Wojska polskiego.Zwykła głownia szaszki jest z nieznacznie zakrzywiona, z szerokim zbroczem lub bruzdami i sztychem przygrzbietowym, obosieczna na piórze. Głownie szaszek są różnego pochodzenia, wytwarzane na Kaukazie lub importowane. Występują też czasami głownie zdobyczne międzyinnymi polskie, zdarzają się perskie z damasku albo z damastu albo z DamaszkuMM. Na niektórych spotyka się napisy arabskie lub rosyjskie jak również daty. Charakterystyczna rękojeść szaszki wykonana jest z czarnego rogu lub z drewna, niekiedy całkowicie pokryta nelonowym nelonowym??MM srebrem. Uchwyt jest wąski, głowica wydatna, na szczycie rozdwojona, niemal jak rękojeść jatagana. Jelec w tej rękojeści nie występuje.

14. Talwar – szabla indyjska szczególnie popularna w XVIw. Głownia w starszych okazach jest szeroka ciężka z masywnym piórem. W nowszych węższa kończysta ?? końcówka?? Kończy się??MM przeważnie bez pióra. Szabla ta w wersji klasycznej ma bardzo charakterystyczną rękojeść – uchwyt wraz z głowicą jest i jelcem jest wykonany z jednego kawałka żelaza. Uchwyt posiada w części środkowej charakterystyczne wybrzuszenie, głowica ma formę okrągłej tarczki ustawionej poziomo i zwieńczonej guzem. Jelec jest zwykle krzyżowy, krótki, masywny z dwoma krótkimi wąsami zachodzącymi na pochwę.

Występują także szable związane z daną osoba, na przykład królem.

1. Augustówka – bojowa szabla polska, z rękojeścią zamkniętą lub karabelową. Mająca głownie opatrzoną rytowanym lub trawionym monogramem Augusta II.

2. Batorówka – szabla polska o głowni noszącej napisy a także daty, ozdobna portrecikiem lub herbem. Zwykle dotyczącymi Stefana Batorego, ale także wrabioana wyrobiona, czy wyrabiana? Może zrobiona? MM po jego śmierci.

3. Zygmuntówka- szabla polska z głownia ozdobioną napisami , portretem lub herbem, a także datami dotyczącymi króla Zygmunta III.